İçerik Üreticileri İçin Telifsiz Görsel Bulma Rehberi

Onca emekle yazdığınız metninizin ardından, içeriğinizi zenginleştireceğiniz telifsiz görsel bulmakta zorlanıyor olabilirsiniz. Günümüzde görseller ile zenginleştirilmiş bir içeriğin daha ideal olduğu da açık. Hâl böyleyken yetersiz veya alakasız görseller ile donatılmış bir içeriği yayına almak içinize sinmeyebilir. Bu sorunu aşmak için telifsiz görseller sunan sitelerin kapısını çalsak da bazen yetersiz kalabiliyor. Mesela seyahat temalı bir içerik için telifsiz görsel bulmak kolay olsa da Alacahöyük’ü anlatırken spesifik görsel ihtiyacımızı nasıl karşılayacağız? Sonuçta içerik ana yemekse görseller de birbiri ardına dizilmiş şık çatal bıçaklara benzer. Ve bir içeriği son derece şık bir şekilde paketleyip servis etmeliyiz ki okuyucu da lezzetini sevsin ve yine bizim restoranımıza gelsin! Şimdi size telif hakkı olmayan görseller nasıl bulunur örnekleri ile anlatacağım. Size telifsiz görsel sitelerini bir bir göstereceğim fakat öncesinde bilmemiz gereken pek çok ayrıntı daha var… Kemerleri takalım!

Telifsiz Görsel Nedir?

TDK sözlüğünde telif hakkı şöyle açıklanır: “Bir fikir veya sanat eserini yaratan kişinin, bu eserden doğan haklarının hepsi, telif, yazar hakkı, röyalti.” Bu açıdan telif meselesi özellikle sanatçıların, kreatif işlere imza atanların üretimlerini yasal zeminde korumayı amaçlar. Müzikten edebiyata, fotoğrafçılıktan illüstrasyona, PC oyunlarından blog yazılarına kadar telif oldukça kapsayıcıdır. Yasaya göre telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur. Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar. Dijital ortamda kullanılan görsellerin telif hakkı olabileceği gerçeği bazen ıska geçiliyor. Ancak kazın ayağı öyle değil. Serbest kullanım hakkı olmadıkça tüm görseller telif hakkı kapsamındadır. Bazı hâllerde ise sanatçılar, kreatif alanlarda üretime sahip olanlar telifi kullanmazlar. Telifsiz görseller de bu açıdan bir fotoğrafçının, görsel tasarımcının herkesin kullanımına sunduğu görsellerdir. Bunların bazıları izin almaya, atıfta bulunmaya gerek olmadan kullanılabilir. Benzer şekilde bir telif hakkının süresi dolmuş da olabilir. Bu durumlarda da bir görseli kullanmak, kopyalamak için sahibinden izin almak gerekmeyebilir.

Bir Görselin Telifli Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

Bulduğunuz sonuçlar telifsiz foto & görsel mi yoksa telif hakkına tâbi mi nasıl anlarsınız? Telif hakkı olan görselleri anlamanın birden fazla yolu var:

• Filigran arayın: Bir görselde filigran, genelde görselin telif hakkıyla korunduğunun açık bir işaretidir ve görselin üzerinde belirgin bir şekilde yer alır. Genellikle filigran, resmin ait olduğu adı veya şirketi belirten bir metin içerir. Örneğin, Shutterstock kendi bünyesindeki görsellerin üzerine “Shutterstock” adını yazmayı uygun görür.
• İrtibat kanalı arayın: İnternette bulduğunuz görselin sahibinin bir iletişim bilgisine erişmeye çalışın. E-posta, görsel sahibinin internet sitesi gibi.
• Google’da kaynak bulun: Elinizin altında bir görsel varsa Google Görseller’e girin ve arama bölümündeki kamera simgesine dokunun. Ardından görseli buraya sürükleyerek ya da masaüstünden seçerek yükleyin. Google Lens size saniyesinde görselin kaynağını gösterebilir.

Google Görseller’de Telif Hakkı

Google Görseller’i kullanıyorsanız her görselin bir lisans ayrıntısı vardır. Örneğin, Google Görsellere “paraşüt” yazıp sonuçlardan herhangi birine tıklayın. Sayfanın sağında tıkladığınız görsel daha büyük boyutlu gösterilir ve bağlantı da sunulur. Burada görselin altında “Görseller telif hakkına tabi olabilir.” cümlesinin yanındaki “Daha Fazla Bilgi” ifadesine tıklarsanız Google Destek sayfasına yönlendirilirsiniz. Bu sayfada telif hakları ile ilgili kapsamlı bilgiler bulabilirsiniz. Google, hak sahipliğiyle ilgili anlaşmazlıklarda arabuluculuk yapamaz. Yalnızca telif hakkı ile korunan bir içeriği nasıl kullanabileceğinizi, ihlallerde nasıl bir yol izleyebileceğinizi öneri minvalinde anlatır.

E-ticaret Sitelerinde Bulunması Zorunlu Olan Sözleşmeler  başlıklı yazımızı incelediniz mi?

Creative Commons Nedir?

Ücretsiz telifsiz görseller ile ilgili en önemli sorulardan biri de “Creative Commons nedir” sorusu. Bu, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş. Telif hakları ile ilgili çeşitli esneklikler sağlayan Creative Commons, telif hakkı bulunan bir eserin veya çalışmanın ücretsiz dağıtılmasını sağlayan bir çeşit kamu telif hakkı lisansı. Buna göre örneğin bir yazar, video üreticisi ya da fotoğrafçı, kendi eserinin kullanılması & paylaşılması, üzerinde değişiklikler yapılmasını isterse Creative Commons (CC) lisansı kullanabilir. Yani, bir eserin internet ortamındaki kullanım koşullarını eser sahibi belirleyebilir. Creative Commons içerisinde birden fazla lisans var:

• CC0 Sıfır (Zero): Kamu malı tahsisi olarak kullanılır. Kullanımda olan son sürümü 1.0’dır. Bu lisans kapsamında telif hakkı sınırlaması yoktur, kaynak atıf vermeden ticari amaç da dahil olmak üzere kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.
• CC BY (Attribution): CC’nin en özgür lisansıdır. Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası olarak kullanılabilir. Kaynak, atıf vermek şartıyla ticari amaç da dâhil olmak üzere kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.
• CC BY-SA (Attribution-ShareAlike): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası kullanılabilir. Kaynak, atıf vermek ve aynı lisansı devam ettirmek kaydıyla ticari amaç da dahil olmak üzere kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.
• CC BY-NC (Attribution-NonCommercial): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası kullanılabilir. Kaynak, atıf vermek kaydıyla ticari amaç haricinde kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.
• CC BY-NC-SA (Attribution-NonCommercial-ShareAlike): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası kullanılabilir. Kaynak, atıf vermek ve aynı lisansı devam ettirmek kaydıyla ticari amaç haricinde kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.
• CC BY-ND (Attribution-NonDerivative): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası kullanılabilir. Kaynak, atıf vermek kaydıyla ticari amaç da dahil olmak üzere kopyalanabilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir ancak üzerinde hiçbir değişiklik yapılamaz.
• CC BY-NC-ND (Attribution-NonCommercial-NonDerivative): CC’nin en az özgürlük sağlayan lisansı. Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası kullanılabilir. Kaynak, atıf vermek kaydıyla ticari amaç haricinde kopyalanabilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir, ancak üzerinde hiçbir değişiklik yapılamaz.

Google’da Creative Commons Lisanslı Görselleri Nasıl Buluruz?

Çok kolay! Google Görseller’de telifsiz görsel arama, indirme, kullanma işlemleri için Creative Commons lisanslı seçenekleri inceleyebilirsiniz. Bunun için; Google Görseller’de bir konu aratın. Ardından çıkan sonuç sayfasındaki filtreler bölümünde Araçlar > Kullanım Hakları > Creative Commons lisansları adımlarını takip edin. Bu filtrelemenin ardından karşınıza yalnızca Creative Commons lisansına sahip görseller çıkacak. Sonra bu görsellerden birine tıklayın ve sağda görselin daha büyük boyutlu olarak açıldığı ekrandaki “Lisans Ayrıntıları” ifadesine tıklayın. Burası sizi ilgili görselin hangi Creative Commons lisansına sahip olduğuna götürecek. Lisans derecesinin izin verdiği ölçüde kullanıma başlayabilirsiniz.

Telifsiz Görsel Sunan İnternet Siteleri

Gelelim şu meşhur internet sitelerine… Telifsiz fotoğraf siteleri içerik üreticilerinin imdadına yetişen mecralar. Özellikle blog yazarlığında ya da YouTube içerik üreticiliğinde de bu sitelerden ziyadesiyle yararlanılıyor. Genellikle atıfta bulunmaya dahi gerek bırakmaması bu siteleri popüler kılıyor. Bu siteler aracılığıyla telifsiz görsel nasıl bulunur gelin detaylıca bakalım.

Pixabay

İçeriklerinizi görseller ile donatıyorsanız eminim bu adı duymuşsunuzdur… Almanya menşeli Pixabay, telifsiz görseller sunan en popüler internet sitelerinden biri. Peki Pixabay ücretsiz mi? Genel olarak evet. Burası, ücretsiz bir stok fotoğraf ve telifsiz bir stok medya sitesi. Pixabay lisans bilgilerine göre görseller, videolar, sesler gibi sitede yer alan içeriklerin pek çoğu ücretsiz ve telifsiz. Fakat içeriği kullanmak için üçüncü tarafların iznine, lisansına ihtiyacınız olup olmadığını siz kendiniz kontrol etmelisiniz:

İzin Veriliyor:

• İçerik ücretsiz kullanılabilir.
• İçerik sahibine atıfta bulunmadan içeriği kullanabilirsiniz. (Tabii ki atıfta bulunarak içerik sahibini takdir etmek serbest.)
• İçeriği değiştirebilir, uyarlayabilirsiniz.

İzin Verilmiyor: 

• Başkasının içeriğini dijital ya da fiziksel ortamlarda satamazsınız.
• İçerik herhangi bir tanınabilir ticari marka, logo vs. içeriyorsa, bu içeriği ticari amaçlarla kullanamazsınız. Özellikle de içeriği ticari mallar veya satılık diğer fiziksel ürünler üzerine yazdıramazsınız.
• İçeriği ahlaksız veya yasa dışı bir şekilde kullanamazsınız.
• İçeriği yanıltıcı veya aldatıcı bir şekilde kullanamazsınız.

Pexels

Ücretsiz stok fotoğraflar sunan Pexels sitesi de lisans bilgilerini son derece yalın ve net bir şekilde açıklar: “Pexels’daki tüm fotoğraflar ve videolar ücretsiz olarak indirilip kullanılabilir.” Fotoğraf kaynakları bölümünde de sitede şöyle bir açıklama var: “Fotoğrafçı topluluğumuzun yalnızca ücretsiz görseller kadarı fotoğraf veritabanımızda eklidir. İnternet sitemizi kullanan içerik üreticilere her zaman olabildiğince çok ücretsiz stok fotoğraf sunmaya çalışıyoruz.”

İzin Veriliyor:

• Pexels’daki tüm fotoğraflar ve videolar ücretsiz kullanılabilir.
• Kaynak gösterilmesi gerekmez. (İsterseniz kaynak göstererek içerik sahibini ve siteyi takdir edebilirsiniz.)
• Pexels’daki fotoğraf veya videoları düzenleyebilirsiniz.

İzin Verilmiyor:

• Kimliği belirlenebilir insanlar, görüntülerde kötüleyici veya rahatsız edici bir şekilde görünmemeli.
• Bir fotoğrafın veya videonun üzerinde değişiklik yapılmamış kopyaları satılmamalı. Afiş olarak, bastırarak ya da fiziksel bir ürünün üzerinde değişiklik yapmadan satmayın.
• Görüntüde yer alan kişi veya markaların ürününüzü onayladığı imasında bulunmayın.
• Fotoğrafları ve videoları diğer stok fotoğraf veya duvar kağıdı platformlarında yeniden dağıtmayın veya satmayın.

Unsplash

Unsplash ise kendi sitesindeki içerikleri şöyle tanımlıyor: “Dünyanın en cömert fotoğrafçı topluluğu tarafından size sunulan 3 milyondan fazla ücretsiz yüksek çözünürlüklü görsel.” Unsplash lisansına göre ise Unsplash’taki fotoğrafları, fotoğrafçıya veya Unsplash’a atıf yapmadan ticari amaçlar da dahil olmak üzere ücretsiz olarak kullanabilirsiniz. Zorunlu olmasa da bir teşekkür mahiyetinde fotoğraf kaynaklarına atıfta bulunabilirsiniz. Bununla beraber şerh düşmek gerekirse; tanınmış kişiler adlarının, görüntülerinin ve benzerlerinin ticari kullanımından yararlanma ve adlarının, görüntülerinin veya benzerlerinin izinsiz kullanılmasına itiraz etme hakkına sahip. Bu gibi durumlarda sorumluluğun kullanıcıda olduğunu unutmayın.

Freestocks

Telifsiz görseller sunan internet sitelerinden biri de freestocks. Sitedeki kullanım şartlarına göre sitedeki tüm fotoğraflar ücretsizdir ve CC0 (Creative Commons Zero) kapsamında lisanslıdır. Yukarıdaki ilgili bölümde belirttiğimiz gibi CC0 (Creative Commons Zero) lisansı, eser sahibinin eser üzerindeki tüm haklarından feragat ettiğini ifade eder. Bu lisans içerisindeki eserleri, ticari amaçlarla bile olsa, izin almadan kopyalayabilir, değiştirebilir, dağıtabilirsiniz. Ancak fotoğrafların kendisini satamazsınız. Sitedeki bir diğer uyarı ise şu şekilde: “Tescilli ticari markalara, fikri ve özel mülkiyete saygı duymayı unutmayın. Fotoğrafları yasalara uygun şekilde kullanmanız menfaatinizedir.”

Foodiesfeed

Telifsiz görsel sunan birçok site var. Biz son örneğimizi vereceğiz. Foodiesfeed lisans sayfasında da sitedeki tüm fotoğrafların kullanımının, indirilmesinin ücretsiz olduğu yazıyor. Site, yukarıda da belirttiğimiz Creative Commons Zero (CC0) lisansını kullanıyor. Bu lisans, ticari amaçlar da dâhil fotoğrafları ücretsiz olarak kopyalayabileceğiniz, değiştirebileceğiniz, dağıtabileceğiniz ve kullanabileceğiniz anlamına geliyor. Yine sitenin lisans sayfasına göre; fotoğrafları izin almadan, fotoğrafçıya veya Foodiesfeed’e atıfta bulunmadan kullanabilirsiniz. Takdir etmek içinse tabii ki atıfta bulunabilirsiniz.

Canva’daki Görseller Ücretsiz mi?

Eğer içeriğinize uygun telifsiz görseller bulamadıysanız görsel içerik oluşturmanıza yardımcı olabilecek Canva imdadınıza yetişebilir. Canva telif hakkı var mı merak ediyorsanız görsele göre bu sorunun yanıtı değişiyor. Sitenin içerik lisans sözleşmesi uyarınca Canva’daki pek çok görsel ücretsiz bir şekilde kullanılabilir. Ücretsiz içerikler ile ilgili hangi lisansının geçerli olduğu sitede şu şekilde yer alıyor:

• Nesne panelinde içeriğin üzerine gelin ve ardından araç çubuğundaki bilgi (i) simgesine tıklayarak kaynağı kontrol edin.

• Ücretsiz içerik Pixabay’dan geliyorsa, lütfen Pixabay Lisansına bakın.
• Ücretsiz içerik Pexels’ten geliyorsa, lütfen Pexels Lisansına bakın.
• Ücretsiz içerik, CC0 veya Public Domain olarak etiketlenmişse, lütfen CC0 Lisansına veya listelenen kaynağa bakın.
• Pixabay, Pexels veya CC0’dan değilse ücretsiz içerik lisansı kapsamındadır.

Canva’daki Ücretsiz Görselleri Nasıl Bulurum?

• Canva internet sitesine gidip oturum açın.
• Ardından sağ üstteki “Tasarım oluşturun” yazılı butona tıklayın.
• Burada farklı ölçülere göre pek çok tasarım seçeneği var: Facebook gönderisi, Instagram hikayesi, sunum, afiş gibi. Ek olarak burada “özel boyut” seçeneği de var. Dahası, arama butonuna tıklayıp bazı tasarım seçeneklerini aratabilirsiniz.
• Bunlardan birini tıkladığınızda tasarım sayfasına gidiyorsunuz.
• Soldaki menüde Bileşenler ve Fotoğraf seçeneklerinden birine tıklayın.
• Burada karşınıza çıkan görsellerden birinin üzerine geldiğinizde “…” simgesine tıklayın.
• Ardından araç çubuğundaki bilgi (i) simgesine tıklayarak görselin kaynağını öğrenin.
• Bilgi (i) simgesine tıkladığınızda ilgili görselin kaynağını, lisans bilgisini vs. öğrenebilirsiniz:

Yapay Zekâ Telif Hakkı Doğrultusunda Nasıl Çalışır?

Bugün geldiğimiz noktada birkaç kelime yazarak bunun görsele dönüşmesini sağlayabiliyoruz. “Kelimeden görsele” gibi mottolar ile tanıtılan yapay zekâlar bu noktada, hızlıca görsel hazırlayabilmeye imkân tanıyor. Metinden okuma (text-to-speech) teknolojisi kullanılarak oluşturulan görseller hakkında telif hakkının nasıl çalıştığı da merak konusu. 5 Aralık 1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) anlamında yapay zekâ ile ortaya çıkarılan içerikler eser kabul edilmeli mi edilmemeli mi? Bu konuda net bir görüşe ulaşılmış değil fakat çözümlenmesi gereken problem olduğu bir gerçek. Amerika Birleşik Devletleri Telif Hakları Bürosu’na göre, böyle bir durumda eser sahibi-insan yok.

Eser sahipliğinin tamamen insan girişiminden kaynaklanması bekleniyor. Buna göre ABD Telif Hakkı Dairesi, Midjourney ile oluşturulan görsellerin telife tabi olmayacağına hükmetmişti. Popüler stok görsel mecralarından Getty Images ise 2023’ün başlarında metinleri görüntü haline getiren yapay zeka geliştiren şirket Stability AI’ye dava açmıştı. Getty Images, Stability AI’nin yapay zekayı eğitmek için platformdaki milyonlarca fotoğrafı izinsiz kullandığını ileri sürmüştü. Eylül 2022 yılında da Getty Images, ileride açılması olası telif hakkı davalarından çekindiği için yapay zekâ tarafından üretilen görselleri yasaklamıştı. Dünyanın en popüler stok görsel sitelerinden Shutterstock ise yapay zekâ tarafından üretilen görselleri bünyesinde bulundurmayı fakat bazı sınırlamalar getirmeyi uygun görüyor.

Abra Kadabra! Karşınızda Yapay Zeka Resmi  başlıklı yazımızı incelediniz mi?