İçindekiler
Mobil uygulamalardan site tasarımlarına, her gün kahve tüketilen bardaklardan çalışma masalarına kadar günlük hayat fiziksel ve dijital bir dizi ürünle etkileşimden oluşuyor. Bu sayısız miktarda örneklendirebileceğiniz ürünlerle olan etkileşimlerimizin ise bizde bıraktığı bir duygu ve etki var. Bu etki ve duyguları ise genel olarak user experience (kullanıcı deneyimi), kısaca UX olarak adlandırıyoruz ve UX, önemini son yıllarda giderek artıran, ileride de artıracak olan bir kavram. Peki günden güne önemini artıran UX dünyası içerisinde yazar olmak nasıl bir şekil alıyor? UX Writer Derya Selvi ile UX Writing kavramının ne olduğunu, ne olmadığını ve dahasını Kriko Blog’da konuşuyoruz!
Derya Selvi Kimdir?
İzmir Ekonomi Üniversitesi – Endüstriyel Tasarım ve Tasarım Yönetimi (2010) mezunuyum. Kariyerim boyunca spor modası, grafik, iç mimarlık ve ürün tasarımı konularında disiplinlerarası bir tasarımcı olarak çalıştım. 2 yıl önce ise UX dünyasına geçiş yaptım. Kariyerime Senior UX Writer & UX Designer olarak devam etmekteyim.
Hoş geldiniz. Öncelikle “UX Writing” kavramının ne olduğunu biraz açabilir misiniz?
Dil ile deneyimi yönlendiren, yazma ve okutma odaklı kullanıcı deneyimi tasarımıdır. UX Writing ile arayüzde kullanılan kelimeler ve cümleler sayesinde ürün ve kullanıcı arasında iletişim ve etkileşim oluşturulur.
Bunu yaparken;
- Kullanıcı ihtiyaçları
- Marka ihtiyaçları
- Teknik gereklilikler
- Ürün fonksiyonu
- Ses, ton ve stil adına bütün bir deneyim göz önünde bulundurulmalıdır.
UX Writer kimdir ve tam olarak ne yapar?
Hedefine giden yolda, kullanıcının diliyle ona rehberlik eden ve ihtiyaçlarına göre iletişim kuran kişidir. UX Writer, ürün ve kullanıcı arasındaki çift yönlü diyaloğu tasarlar. Bunu yaparken neyi, neden ve nasıl yazmayacağını da belirler. Aslında işin büyük bölümü sınırları belirlemek ve “bunu böyle yazma”, “bu kelimeleri kullanma”, “bunu bu şekilde söyleme” kararlarını almaktır.
Bizim UX Writing Dilemması dediğimiz bir şey var. İşimiz aslında (alışık olunanın aksine) bir yazar olarak yazmamak ya da daha azını yazmak üzerinedir 🙂 Çünkü kullanıcılar, bir ürün kullanırken okuma yapmayı sevmezler. Odaklarında keyifli bir okuma yapmak değil, hedefine hızlıca ulaşmak ve eylemini tamamlamak vardır. Sürekli kuru kalabalıktan, uzatılmış ağdalı ve dolaylı anlatılardan, fazla cümlelerden, iletişimi ağırlaştıran fazla kelimelerden hatta harflerden kurtulmaya çalışırız. Tabii bunu yaparken önceliğimiz her zaman iletişimi anlaşılır ve net tasarlamaktır. Sadece kısa yazmak adına belirsiz ve anlaşılmaz olmayı da göze alamayız.
UX Writer ile metin yazarı, içerik editörü, reklam yazarı gibi diğer profesyonellerin arasında ne gibi farklar var?
- Metin Yazarı (Copywriter): İçeriği okutmak için yazar / Okunması için yazar
- Reklam Yazarı: Satış, pazarlama ve tanıtım yapmak için yazar
- SEO Yazarı/Uzmanı: Görüntülenmeyi artırmak için yazar
- Sosyal Medya Uzmanı: Marka imajını güçlendirmek ve etkileşimi artırmak için yazar
Kullanıcı Deneyimi Yazarı ve metin yazarı arasındaki farkları biraz daha açmamız gerekirse; UX Writer basit kelimeler ile mesajı aktarır ve ürün odaklıdır. Ayrıca tasarımcılarla çalışır, diyalog kurar, etkileşime sokmak için yazar. Bunlar gereği yalnız çalışmamalıdır ve sürecin ve ekibin bir parçasıdır (projeye bağlı). Metin Yazarı ise çekici kelimeler kullanır ve satış odaklıdır. Pazarlamacılarla çalışır, hikaye anlatır ve daha çok okutmak için yazar. UX Writer’ın aksine yalnız çalışabilir ve teslim edilecek bir çıktı sunar (kısmen bağımsız).
Örnek vermek gerekirse: Bir UX Writer size nasıl bir TV aradığınızı soran, onu nerede bulabileceğinizi gösteren ve sizi yönlendiren arkadaşınız gibidir. Deneyiminiz boyunca size rehber olur, size eşlik eder. Copywriter ise size TV’yi satmak isteyen satış danışmanı gibidir. Ürünü çekici bir şekilde tanıtıp size anlatır, özelliklerini sunar.
UX Writer tamamen işlevsel ve faydacı bir noktada mı konumlanıyor?
Kesinlikle! Çünkü süslü söylemlerden ve yapmacık bir iletişimden uzak durmalıyız. Odağımızda kullanıcıya faydalı olmak ve ürünümüzü daha işlevsel hale getirmek var. Hatta kendi aramızda kullandığımız tabir ile cümlelerin ve metinlerdeki içeriklerin köpüğünü alırız. Anlatım ve ifademizi basit ve yalın bir hale getiririz.
Öyle ki aşağıdaki gibi pek çok problemi de çözeriz:
- Düşük cümleleri,
- Yazım ve dilbilgisi hatalarını,
- Standartlaşmamış isimlendirmeleri,
- Hangi kelimelerin kullanılacağı ya da kullanılmayacağını,
- Hitap, ses ve tonlardaki tutarsızlıkları,
- Görsel ve yazılı iletişim dilindeki uyumsuzlukları,
- Ekip içindeki pozisyonlar arasındaki çıkar çatışmalarını,
- Geçmiş deneyimlerden kaynaklanan beklentileri,
- Kültürel alışkanlıkların yarattığı problemleri.
Genel olarak UX dünyası içerisinde UX Writer’ın yeri ve öneminin ne olduğunu sorsak?
UX Writing sonraki adımı yazmaktır. İşimiz sadece buton yazmak değil, dil ile tasarım yapmaktır. Kullanıcıyı rahatlatacak, bilinçli bir şekilde yönlendirecek ve kafasında soru işareti bırakmayacak şekilde iletişimi tasarlıyoruz. Örneğin kullanıcılar, bir butona basmadan önce daha sonraki adımda ödeme yapıp yapmayacağını bilmeli. Yani sonraki adımlarda ya da gelecek ekranlarda kendisini neyin beklediğini bilmeli.
Ayrıca bir sohbet dili yaratmalıyız. Çünkü ürünün konuşması, onu insansı hale getirerek kullanıcı ile etkileşime girmesini sağlar. Tek başına yazma ya da konuşma dili kullanmak deneyim tasarımında işlevsel olmayacaktır. Peki ya sohbet dilini nasıl yaratırız? Özellikle yazılım tarafının aşina olduğu, robotik kelimelerden kurtulup insansı kelimelere ve ifadelere geçerek.
UX Writerlar olarak tasarım ve üretim döngüsünde önemli bir role sahibiz. Tasarım ekipleri içindeki yerimize değinirsek UX Researcher, UX Designer, UI Designer ve Developer’larla ayrı ayrı çalışırız. Tasarım ekiplerinin dışında ise pazarlamadan marka ve iletişime, iş geliştirmeden hukuka kadar pek çok farklı departman ile çalışmamız gerekir.
Bir UX Writer’ın aktardığınız tanımlara uygun yazabilme kabiliyeti dışında başka hangi özelliklere ihtiyacı var sizce?
İyi bir yazar olmanın ötesinde bir UX Writer şu özelliklere sahip olmalıdır:
- Tasarımcı zihnine – problemlere çözüm üretebilmeli
- Empati yapabilmeye – kullanıcının gözünden okuyup yazabilmeli
- Dil ve kelime hakimiyetine – alternatif bulabilmeli
- Tasarım süreci hakimiyetine – her aşamasında var olabilmeli
- Analiz yapabilmeye – verileri değerlendirebilmeli
- Detaycı bir yapıda olmaya – ayrıntıları yakalayabilmeli
Bir UX Writer olarak marka stratejisi oluştururken nasıl ilerliyorsunuz?
Markanın değer unsurlarını, arketiplerini, kurumsal kimliğini, görsel tasarım dilini, markanın kendini tanımlayan ifadelerini ve anahtar özelliklerini dikkate alıyoruz. Bunlar marka için daha önceden tanımlanmamışsa birlikte şekillendiriyoruz. Çünkü markanın kimliği ve karakteri tam olarak oturmamışsa, markaya özgü bir ses karakteri yaratmak, ses tonlarını belirlemek, yazım/iletişim stili geliştirmek ve bunlar üzerine belli kararlar almak neredeyse imkansızdır.
Doğru şekillenmemiş bir marka sesi, marka kişiliği ile uyumsuzluk yaratır. İkisi aynı hizada olmazsa, kullanıcılar ürünü anlamakta veya ürüne güvenmekte zorlanırlar. Bir ürünün kişiliği eğlenceli ve kaygısız ise kullanıcılarının beklenti ve ihtiyaçları da bu doğrultuda şekillenecektir. Örneğin, Barbie’nin Batman gibi konuştuğunu hayal edin, oldukça kafa karıştırıcı olurdu, değil mi? İletişimde her seçimimiz bir sebebe dayanır ve bunun üzerine bir tasarım sistemi geliştiririz.
İyi bir UX odaklı metni / içeriği nasıl anlarız?
Marka karakterine özel hazırlanmış bir dil (ses karakteri) mutlaka ayırt edici ve fark edilir olur. Kullanıcılarla olan iletişimi de tutarlı kılar (ne kadar esprili olacaksınız, ne kadar ciddi olacaksınız vs). İyi yazılmış bir UX Writing her şeyden önce tutarlıdır. Metinler, içerikler ya da yönlendirmeler uzun olmaz, kısa anlatılır ve tarif edilir. Bu bir karşılıklı sohbet iletişimi olsa da kullanıcı ile uzun uzun iletişim kurulmaz (çünkü karşımızda o sırada muhabbet etmek istemeyen biri vardır).
İçerik metni ya da yönlendirmeler mümkün olduğunca şimdiki zamanda, basit ve doğrudan konuşur. Zor şeyler söylemekten, alışılmışın dışında kullanılan ifadelerden, jargon ve terminolojik kelimelerden kaçınır. UX odaklı hazırlanmış iletişimler (metinler, içerikler, yönlendirmeler vs.); şeffaf, açık, öngörülü ve saygılı olur. Bağlamdan kopmaz, kullanıcıyı deneyimi boyunca hiç yalnız hissettirmez. Kullanıcıya doğru yerde ve zamanda ihtiyacı olduğu kadar bilgi verir, fazlasını değil. İçerikler kültürel bağlamlara uygundur, erişilebilir ve hiçbir gruba zarar vermeyecek şekilde oluşturulur.
UX ve SEO dünyasının varsa kesiştiği noktalar sizce neler?
SEO, UX Writing’in çok önemli bir yol arkadaşıdır. Kullanıcıların bizimle etkileşime girmeden önce bize ulaşmak için kullandığı anahtar kelimeler bizim için kıymetlidir. Bu sebeple biz, projelerimize başlamadan önce markanın ya da ürünün SEO departmanıyla bir araya gelir ya da raporlarını isteriz. Bu sayede kullanıcıların alışık olduğu kelimelere ulaşır, kendilerini ifade etme biçimlerine hakim oluruz.
Aynı şekilde ürüne gelen kullanıcı trafiğini bozmamak ve desteklemek için SEO yazarlarının ana sayfada kullanmamızı istedikleri kelime ve ifadeleri de dikkate alırız. Ana (hero) başlıklarda, alt başlıklarda (subheadline) ve açıklamalarda kullanacağımız kelimeleri de bu şekilde seçip belirleriz. Çünkü özellikle ana sayfa içeriklerinin SEO’yu ve site trafiğini nasıl etkilediğini biliriz, bilmeliyiz.
Yeni Başlayanlar İçin: İçerik Pazarlaması Nedir? biliyor musunuz? Hemen tıklayarak incelemeye başlayabilirsiniz.
